کارآموزی و پروژه- اصول و روشهای اجرای ساختمانهای فلزی
- آماده سازی محوطه
بعد
از شناسایی کامل زمین نوبت به آماده سازی محوطه می رسد . منظور از محوطه
سازی تسطیح و آماده سازی محوطه های ساختمان های پروژه , ایجاد شبکه های
ارتباطی اطراف محوطه و پیاده روسازی بعد از اتمام ساختن ساختمان ها ,
ایجاد فضای سبز و ... می باشد .
آماده سازی اولیه شامل :
1) ایجاد نقاط نشانه ( بنچ مارک ) :
برای
اجرای ساختمان ( بخصوص اگر حجم انبوهی از ساختمانها در یک محوطه مشخص مطرح
باشد ) باید قبلا یک سری نقاط روی زمین مشخص کرد . این نقاط باید طوری
انتخاب شوند که اولا نسبت به هم دید داشته باشند ثانیا فواصل آنها به گونه
ای باشد که پیاده کردن نقاط بعدی ( بنچ مارک های موقتی ) به سهولت انجام
شود .
2 ) پر کردن چاهها و قنوات مزاحم متروکه :
چنان
چه در محوطه و محل تاسیسات چاههای قدیمی فاضلاب یا قناتهای متروکه که پر
کردن آنها ضروری است وجود داشته باشد , باید این کار با مصالح مناسب نظیر
خاک , شفته و یا سنگ لاشه انجام شود در صورتی که پر کردن چاه مقرون به صرفه
نباشد و یا در مورد چاههای عمیق , به شرط آنکه خاک اطراف چاه دارای مقاومت
بالایی باشد ( ریزشی نباشد ) می توان به طوقه چینی و مسدود کردن آن اقدام
کرد .
3 ) تخریب ساختمانها و بناهای قدیمی :
شامل
تهیه صورت مجالس ( طبقات , نوع مصالح , نوع اجزاء حجم عملیات تخریب ) و
پیش بینی حجم موارد ایمنی از جمله حصار کشی , شمع کوبی , قطع انشعابات برق و
گاز و آب , خارج کردن مصالح تیز و برنده و مصالح با ارزش یا قابل استفاده
است .
4 ) دفع گیاهان و قطع درختان :
طراحی
محوطه باید طوری باشد که به تاسیسات و ساختمانهای مجاور پروژه صدمه ای
وارد نیاید و درختان زیبا و چندین ساله محفوظ مانده و حتی الا مکان قطع
نشوند .
5 ) زهکشی :
مجموعه
عملیاتی که در آن آب های زیر زمینی و سطحی جمع آوری شده و به بیرون از
محوطه هدایت می شوند زهکشی گفته می شود . به عبارت دیگر زهکشی تخلیه آب از
محوطه به صورت احداث نهرها , آبروهای باز و بسته , لوله گذاری سطحی و زیر
زمینی و... است .
6 ) تسطیح محوطه :
که
منظور از آن رفع پستی بلندی و ناهمواری های موجود در محوطه تا رسیدن به
تراز موردنظر برای شروع کارهای ساختمانی است . در ابتدای کار ابتدا خاک های
نباتی برداشته شده ( دکوپاژ ) و در صورت لزوم در محلهایی برای مصارف بعدی
از جمله ایجاد فضای سبز ذخیره و نگهداری می شوند .
تسطیح
زمین توسط گریدر و لودر انجام شده و خاکهای اضافی ناشی از نقاط بلند در
محلهای گود و نظایر این ریخته می شوند . در غیر این صورت خاکها به خارج از
محوطه حمل می شوند .
7 ) خاکریزی :
بسته
به نوع استفاده و عملکرد خاک ریزی به دو بخش خاک ریز باربر و خاکریز
پرکننده تقسیم می شود . گرچه عملیات خاکریزی بیشتر در پروژه های راه سازی
اهمیت دارد و ابعاد گوناگون آن در علم راه سازی مطرح می شود ولی در عملیات
ساختمان سازی نوع خاصی از خاک ریزی باربر مطرح می شود که منظور از آن
خاکریزی است که بارهای استاتیکی وارده از شالوده و کف ساختمان و نیز بارهای
دینامیکی حاصل از ماشین آلات و تاسیسات را تحمل کند . این خاک ریز باید در
دوران بهره برداری از ساختمان بارهای وارده را به بستر خود منتقل کند .
نوع
دیگری از خاک ریزی مرتبط با عملیات ساخت بناها وجود دارد که با نام خاک
ریزی پرکننده شناخته می شود که برای پر کردن اطراف پی ساختمانها , دیوارهای
حایل و ... استفاده می شود .
2- گود برداری و پی کنی :
گود
برداری قسمتی است از عملیات خاکی , که شامل کندن و حفر زمین از سطح طبیعی
آن به عمق نسبتا زیاد ( معمولا بیش از دو متر ) می باشد . گرچه کندن و حفر
محل پی ها اگر به طور جداگانه انجام شود ولی با توجه به این که امروزه اکثر
عملیات گود برداری و پی با هم انجام می شود پی کنی را نیز نوعی گود برداری
تلقی کرده و لذا هر دو مورد , تواما تحت عنوان گود برداری در اینجا مورد
بحث قرار می گیرد . گاهی پی کنی ( و حتی گود برداری ) با وسایل ساده و دست
صورت می گیرد ولی امروزه اکثر عملیات خاکی منجمله گود برداری و پی کنی را
مخصوصا اگر حجم عملیات زیاد باشد با کمک ماشین آلات مناسب نظیر بولدوزر ها و
لودرها و بیل های مکانیکی انجام می دهند .
3- روشهای گود برداری و پی کنی :
گود برداری در زمینهای مختلف به میزان مقاومت , دانه بندی و مقدار رطوبت زمین و همچنین عمق گود برداری بستگی دارد .
گود برداری در زمین های خاکی ( مخلوط ) :
زمین
های مخلوط زمین هایی هستند که ذرات و دانه های متشکله آنها کاملا به هم
چسبیده و محکم شده باشند و در ضمن در منحنی دانه بندی خود طیف گسترده ذرات
مختلف خاک را پوشش دهد .گود برداری و پی کنی در این زمین ها نسبتا راحت و
گاهی حتی بدون نیاز به نگهداری دیوارهای حایل و ... انجام می گیرد که می
توان تا عمق نسبتا زیادی زمین را حفر کرده و گود برداری کرد .عمق پی در این
زمین ها معمولا 80 تا 120 سانتی متر در نظر می گیرند .
باید
توجه داشت که برای جلوگیری از خطر یخ زدن و یا عوامل دیگر ی نظیر آبرفتی
سطحی در زمینهای کاملا مقاوم و محکم نیز لازم است که پی را حداقل به اندازه
50 الی 80 سانتی متر داخل زمین قرار داد . ابعاد گود برداری و پی کنی را
باید به اندازه کافی بزرگتر از ابعاد واقعی تعیین شده روی نقشه در نظر گرفت
تا امکان اجرای عملیات بعدی نظیر قالب بندی و یا دیوار چینی و عایق کاری
به راحتی وجود داشته باشد . مثلا در مورد پی های بتنی محل پی را 15 تا 25
سانتی متر از هر طرف بزرگتر حفر می کنند تا امکان قالب بندی و باز کردن
قالب ها پس از بتن ریزی میسر باشد .
4- پیاده کردن نقشه :
برای
این منظور باید دو مشخصه < بر > و< کف > مشخص باشد مقصود
از < بر > امتداد معینی از نظر محور یک خیابان , امتداد کانال آب و
یا امتداد شمال جنوب مغناطیسی است که قبلا در روی نقشه معین و مشخص و زاویه
یکی از امتدادها ی نقشه پلان نسبت به آن معلوم شده است , می باشد . در
شهرها معمولا امتداد محور خیابان و یا کوچه مجاور محل اجرای ساختمان را به
عنوان امتداد معین ( بر ) تعیین و در نظر می گیرند . در پروژه های بزرگ و
یا خارج از شهرها که امتداد مشخصی نظیر محور یک خیابان در دسترس نیست ممکن
است امتدادهای مشخص دیگر و در صورت لزوم امتداد شمال و جنوب مغناطیسی را
به عنوان ( بر ) در نظر بگیرند . با مشخص بودن بر پیاده کردن امتداد یکی
از اضلاع ساختمان که نسبت به آن مشخص شده است و در نتیجه پیاده کردن سایر
امتدادها و به طور کلی پلان ساختمان امکان پذیر خواهد بود .
در
صورتی که ساختمان کوچک بوده و امتداد معین در نظر گرفته شده به محل اجرای
ساختمان نزدیک باشد پیاده کردن نقشه با وسایلی نظیر متر , گونیا , شمشه و
تراز نسبتا راحت و امکان پذیر است . ولی پیاده کردن ساختمانهای بزرگ و مهم
مخصوصا موقعی که امتداد معین در نظر گرفته شده نزدیک محل ساختمان نباشد ؛
امکان پیاده کردن نقشه با وسایل ساده و اولیه فوق الذکر با دقت کافی وجود
ندارد و لزوما باید از وسایل نقشه برداری نظیر تئودولیت و تراز یاب استفاده
کرد .
مقصود
از تعیین کف معین کردن ارتفاع نقاط مختلف پروژه از سطح معلوم و معینی است .
این موضوع در کلیه ساختمانها اعم از ساختمانهای بزرگ و یا کوچک باید مشخص و
در نظر گرفته شود .در ساختمانهای شهری نظیر منازل مسکونی معمولا بنچ
مارکهای اصلی , سطح خیابان و یا کوچه مجاور به عنوان سطح اجرای پروژه در
نظر می گیرند . در هر صورت در تمام مواقع مبنایی برای ارتفاعات و مقایسه
باید در نظر گرفت تا امکان تعیین و سنجیدن ارتفاع قسمت ها و نقاط مختلف
ساختمان نسبت به آن و نسبت به آن و نسبت به همدیگر میسر شود .
برای
پیاده کردن نقشه ها و امتدادهای مختلف آن به خصوص قسمت هایی که در عمق
قرار گرفته و ساخته خواهد شد , از سه پایه های نقطه گیری که از اتصال تخته
هایی ساخته شده در گوشه های ساختمان و به فاصله حدود یک متر از محل پی کنی
و گود برداری می کوبند و سپس با کوبیدن میخ هایی روی بازوهای سه پایه و
استفاده از ریسمان و شاغول امتدادهای ساختمان را پیاده می کنند .
5- بتن مگر یا بتن تمیز :
در
زیر فونداسیونها تا سطح خاک لایه بتن کم عیاری می ریزند که به آن بتن مگر
می گویند که مقاومت زیادی از این بتن انتظار نمی رود چون به جای خاک عمل می
کند عیار بسته به اهمیت ساختمان ممکن است 150 یا 200 و گاهی هم 250 هم
بگیرند . ضخامت آن باز بسته به اهمیت ساختمان و بارگذاری آن ممکن است 10 ,
15 یا 20 بیشتر از خود فونداسیون در نظر گرفته شود که در روی نقشه ها مشخص
شده است . به علل زیر بتن مگر در زیر فونداسیونها لازم است .
- برای آنکه بتن اصلی با خاک مخلوط نشود .
- برای آنکه خاک آب بتن اصلی را نمکد و کیفیت آن را تغییر ندهد .
- برای آنکه یک سطح صاف و سفت جهت گذاشتن قالب و آرماتورها در تراز معین زیر فونداسیونها داشته باشیم این بتن ضروری است .
- چون
ابعاد این بتن را نسبت به فونداسیونها از هر طرف به اندازه 10 , 15 , 20
زیادتر اجرا کرده ایم اگر احیانا در امتداد محورها در پیاده کردن اولیه
اشتباه رخ داده باشد که بعدا متوجه می شویم می تواند فونداسیون بر روی بتن
مگر قدری جابجا شود و نیازی به عملیات اضافی و تعطیلی کار نباشد
6- پیاده کردن محورهای ساختمان روی بتن مگر :
بعد
از گرفتن بتن مگر محورهای اصلی را باید بر روی آن منتقل نمود تا قالبها بر
مبنای آن محورها گذاشته شود و آرماتورها بر مبنای آن محورها قرار بگیرند و
آرماتورهای ریشه ستونها که در ساختمان اسکلت بتنی در فونداسیونها قرار می
گیرند تا بعد آرماتورهای ستونها به آنها بسته شده و بتن ریزی می گردند تا
اتصال ستون بتنی و فونداسیون عملی گردد . در ساختمانهای فلزی نیز به منظور
صحت قرارگیری آکس صفحه در آکس فونداسیون از این محورها استفاده می شود .
برای این منظور با طناب کشی در امتداد محورها در دو تابلوی مقابل هم و به
وسیله آویزان کردن شاغول و یا بوسیله دوربین ابتدا و انتهای محور را با میخ
چوبی و یا بر روی بتن مگر بوسیله ماژیک مشخص می کنیم و بعد طناب پنبه ای
را به ارزانترین رنگ آغشته می کنیم و بعد دو کارگر یکی ابتدای طناب دیگری
انتهای آن را ما بین این دو نقطه گرفته کاملا می کشند تا سفت قرار گیرد سپس
با دو انگشت طناب را کشیده و رها می کنیم که حاصل آن خطی راست در امتداد
آکس ساختمان است این عملیات را روی محورهای دیگر هم پیاده می کنیم با در
دست داشتن این محورها اجرای مراحل بعدی امکان پذیر است .
7- استفاده از دیوارهای مانع :
چون
ایجاد شیب مورد لزوم موجب کار اضافی برای حمل خاک بیشتر به خارج و انتقال
مجدد آن بعد از ساختن دیوار مورد لزوم به پشت دیوار می باشد لذا برای
جلوگیری از پرداخت هزینه بیشتر و عدم انجام کار اضافی در موقع گود برداری
در زمینهای سست بعضی وقتها در صورت امکان اقدام به ایجاد دیوارهای مانع می
نمایند که در اینجا از نوع چوبی می باشد .
8- پیاده کردن محل پی ها و شناژها و آرماتور گذاری :
بعد
از این مرحله بر حسب اینکه پی از چه نوعی باشد مطابق با نقشه آرماتور چینی
صورت می گیرد . آرماتور چینی در پی های منفرد به این صورت انجام می گیرد
که تک تک پی ها از روی نقشه دقیقا مطالعه شده و طول آرماتور ها و شماره
آرماتور ها دقیقا مشخص می شود ( تمامی آرماتورها در ساختمان های بتنی
آجدار می باشد ) سپس بوسیله قیچی و آچار های مخصوص مطابق نقشه آرماتور ها
را بریده و خم می کنند . برای پی های منفرد یک ردیف آرماتور به صورت شبکه
ای در زیر فونداسیون قرار داده می شود که آرماتور های هر ردیف شبکه را به
وسیله سیم مفتول ( نمره 4 یا 6) به آرماتور های ردیف دیگر شبکه متصل می شود
. به دلیل اینکه مقاومت فشاری بتن خوب بوده و مقاومت کششی آن در حد مطلوب
نمی باشد و با توجه به اینکه در پایین پی منفرد کشش اتفاق می افتد لذا شبکه
آرماتور را در پایین قرار می دهیم . همچنین از شناژ هایی هم ، جهت اتصال
فونداسیون های مجاور به هم استفاده می کنیم . علت اجرای شناژ این است که پی
ها به هم متصل شده و در مقابل بارهای افقی مانند باد و زلزله ایمن شوند.
باید توجه داشت که هر پی باید حداقل توسط دو شناژ عمود بر هم مهار شود. در
صورتی که یکی از فونداسیون ها در محیط اطراف ساختمان قرار گیرد شناژی که
برای اتصال این فونداسیون به فونداسیون دیگر که در محیط نیست به کار می رود
قویتر از بقیه شناژ ها انتخاب می شود. این اقدام بدان علت است که چون ستون
وارد بر این پی های محیطی به دلایل مع
