بررسی نقش تصاویر ماهواره‌ای بعنوان یک ابزار قوی در امر اکتشاف و استخراج (GIS)
-1 مقدمه
سرب در حدود 6 تا 7 هزار سال پیش در مصر و
بین النهرین کشف شده است. این فلز در شمار قدیمی ترین فلزهایی است که
انسان آن را بکار برده است. به این فلز در زبان انگلیسی Lead در عربی رصاص و
در زبان پهلوی سرب گفته می شود. در حدود 4000 سال پیش از میلاد مصری ها و
سومری ها از سفید سرب برای آرایش استفاده می کردند. در قرون وسطی از سرب به
گستردگی در مصالح ساختمانی استفاده می شده است. در ایران نیز سرب از اواخر
هزاره سوم شناخته شده و چون ذوب کربنات های سرب آسان بوده است، معادن
کربنات سرب زودتر مورد استفاده قرار گرفته اند.
در حال حاضر مهمترین کاربردهای آن در
باطری ها، کابل ها و بلبرینگ ها می باشد. روی در سال 1746 بوسیله شیمیدان
آلمانی بنام مارگراف کشف شده است. این فلز برای مدت 2000 سال بعنوان یکی از
اجزاء آلیاژ برنج در اروپا و آسیا مصرف می شده است. در حدود 150 سال پیش
از میلاد مسیح رومی ها از این فلز و آلیاژهای آن سکه تهیه می کردند. امروزه
بیشترین کاربرد روی در صنعت گالوانیزه، ترکیب آلیاژها و الکترونیک است.
معمولا سرب و روی با یکدیگر و با فلزاتی چون مس، طلا و نقره همراه می
باشند. همچنین کانسارهای سرب و روی با درصدهای متنوعی از این فلزات شناسایی
شده اند. (4، ص 5)
2-1 ژئوشیمی و مینرالوژی سرب:
بطور کلی چهار ایزوتوپ پایدار سرب با
اعداد جرمی 204،206،207 و 208 وجود دارند که از بین آنها ایزوتوپ 208 با
فراوانی 1/52% بیشترین ایزوتوپ سرب است. ایزوتوپ‌های 206،207 و 208 محصولات
نهائی متلاشی شدن اورانیوم و توریم می باشند. سرب بطور کلی از لحاظ
فراوانی در پوسته زمین در رتبه سی و چهارم قرار دارد، سرب دارای کلارک 3-10*6/1%
می باشد، در حال حاضر بطور متوسط حداقل ضریب تجمع سرب برای تشکیل
کانسارهای اقتصادی در حدود 2000 می باشد. کلارک سرب از سنگهای باریک به سمت
سنگهای اسیدی افزایش می یابد، بطوریکه میزان کلارک در سنگهای اوترابازیک 5-10*1% در سنگهای بازیک 4-10*8% و در سنگهای با منشأ ماگمایی اسیدی 3-10*2% می باشد. (4)
کانی های اصلی سرب و درصد سرب در هر کدام به ترتیب زیر می باشد:
گالن با 6/86% سرب، جیمسونیت با 16/40%
سرب، بولانگریت با 42/55% سرب، بورنیت با 6/42% سرب، سروسیت با 6/77% سرب و
آنگلزیت با 3/68% سرب.
3-1 ژئوشیمی و مینرالوژی روی:
روی دارای 5 ایزوتوپ پایدار است که اعداد
جرمی آن 64، 66، 78، 80 می باشد که در این میان بیشترین ایزوتوپ آن ایزوتوپ
64 با فراوانی 9/48% می باشد. روی از لحاظ فراوانی در رتبه بیست و سوم
پوسته زمین قرار دارد. کلارک روی تا حدودی بیشتر از سرب می باشد، میزان
کلارک روی 3-10*3/8 و ضریب تجمع آن برای تشکیل کانسارهای
اقتصادی 500 می باشد. میزان کلارک روی از سنگهای ماگمائی با منشأ بازی به
سمت سنگهای ماگمایی با منشأ اسیدی افزایش پیدا می کند. میزان کلارک در
سنگهای اولترابازیک 3-10*3% در سنگهای بازی 3-10*3/1% و در سنگهای اسیدی 3-10*6%
می باشد. میزان کلارک در سنگهای اسیدی خیلی نزدیک به میزان کلارک در پوسته
است. کانی های اصلی روی و درصد روی هر یک به صورت زیر می باشد:
اسفالریت با 67% روی، ورتزیت با 63% روی، اسمیت زونیت با 52% روی، همی مورفیت با 7/53% روی. (4)
4-1 انواع کانسارهای سرب و روی:
بطور کلی انواع کانسارهای سرب و روی عبارتند از:
3-1) اسکارن
3-2) رگه ای
3-3) استراتاباند
3-4) دگرگونی
1-4-1 کانسارهای اسکارن:
چنانچه در دگرگونی مجاورتی موادی از توده
نفوذی به سنگ میزبان افزوده شود، کانسارهای اسکارن پدید می آید. بطور معمول
کانی های منطقه اسکارن متنوع و فراوانند. اسمیرنف این کانسارها را با توجه
به مبانی مختلف به پنج گروه تقسیم کرده که در این میان به رده بندی بر
مبنای ترکیب سنگ های دربرگیرنده توده نفوذی اهمیت بیشتری داده زیرا به
اسکارن آهکی، اسکارن منیزیتی و اسکارن سیلیکاته اشاره می کند.
امروزه این کانسارها را که از دیدگاه
اقتصادی مورد توجه بسیاری از زمین شناسان قرار دارند بر مبنای نوع غالب و
چیره و با ارزش موجود در آنها تقسیم بندی می کنند که در حقیقت دنباله رده
بندی این کانسارها بر پایه نوع سنگ در بر گیرنده توده نفوذی است.
اینودیک بورت کانسارهای اسکارن آهکی را به
پنج گروه اسکارن های آهن، تنگستن، مس، سرب، روی و قلع تقسیم کرده است.
نکته قابل توجه این است که بر عکس کانی های موجود در اسکارن ها که ترکیبی
پیچیده و متنوع دارند، کانه ها ، بطور معمول، سولفورها و اکسیدهایی با
ترکیب ساده هستند. از مهمترین سولفورهای موجود در اسکارن ها اسفالریت و
گالن را می‌توان نام برد. (4، ص 23)
کانسارهای اسکارن بیشتر به شکل ورقه، عدسی
و یا رگه وجود دارند و دارای ضخامت چند ده متر و وسعت چندصد متر می باشند.
در هر صورت مورفولوژی سولفیدهای سرب و روی بر روی ترکیب اسکارن آهکی تأثیر
گذاشته و آنها را بیشتر پیچیده می کند. ماده معدنی در این موارد بیشتر به
شکل عدسی، ستونی و یا پاکتی شکل دیده می شود. شکل کانسار چندین صدمتر در
طول و در امتداد گسترش پیدا می کند؛ همچنین ضخامت آن نیز 1 تا 10 متر و یا
بیشتر می‌تواند وجود داشته باشد.
2-4-1 کانسارهای رگه ای:
این کانسارها حاصل کانه سازی سیال های
کانه دار گرم است که در زیر زمین جریان دارند. عناصر فلزی موجود در این
سیال های گرمایی ممکن است خاستگاه ماگمایی داشته باشند و در چهره های
گوناگون همراه آب به جای تجمع، حمل شود و یا اینکه در مسیر حرکت آب قرار
گیرند و ضمن همراه شدن تدریجی با آب سیال کانه داری را پدید آورند. کانی
هایی که خاستگاه گرمایی دارند ممکن است به دو صورت پدید آیند:
الف : تمرکز به روش پر کردن کاواکها و فضاهای خالی درون سنگها که خود به دو گروه همزاد و دیرزاد پخش می شود:
ب : تمرکز به روش جانشینی؛
بنابراین شکل انباشته های گرمایی تابعی از
شکل کاواک های سنگ میزبان و یا چگونگی جانشینی در آن است. از همین رو در
این دسته از کانسارها انواع رگه ها ، عدسی ها، کانسارهای لایه ای، استوک
ورک و اشکال پیچیده دیده می شود. با توجه به رده بندی لیندگرن کانسارهای
گرمایی به پنج گروه تقسیم می شوند که مهمترین آنها در ارتباط با سرب و روی
عبارتند از:
1-2-4-1 کانسارهای هیپوترمال:
این کانسارها نشان دهنده دما و فشار زیاد
هستند و درجه حرارت پیدایش آنها را از 300 تا 500 درجه سانتیگراد تعیین
کرده اند. در این نوع کانسارها پدیده جانشینی آشکارا قابل تشخیص است و
دارای بافت درشت دانه هستند. حجم آنها زیاد و شکل نامنظم دارند ولی بطور
کلی به صورت رگه مانند و لایه ای هستند. در بیشتر موارد جای پیدایش آنها
ستیغ چین ها و مناطق برشی است.
پارک و مک دیارمید (1975) معمول ترین کانه
های این نوع کانسارها را اسفالریت، گالن، کالکوپیریت، فلوئوریت و باریتیت
می دانند. برای آشنایی با کانسارهای شناخته شده هیپوترمال در دنیا به
کانسار معروف سرب و روی و نقره بروکین هیل در منطقه جنوب استرالیا که نمونه
ای از کانسارهای گرمایی نوع هیپوترمال است می‌توان اشاره نمود.
2-2-4-1 کانسارهای مزوترمال:
کانسارهای مزوترمال در شرایط دما (200 تا
300 درجه سانتیگراد) و فشار متوسط ایجاد می شوند. منطقه مزوترمال وجوه
مشترک کانسارهای هیپوترمال و اپی ترمال است؛ از این رو کانسارهای مزوترمال
حد واسط میان دو گروه یاد شده است. در این کانسارها پدیده جانشینی فراوان
است.
سنگ میزبان در بیشتر موارد رسوبی است ولی
می تواند سنگ های آذرین یا دگرگونی نیز باشد. مواد اصلی کانسارهای مزوترمال
مس، سرب و روی ، نقره و طلا هستند. کانه‌ها شامل اسفالریت، گالن و بسیاری
کانه های دیگر است. (4 ، ص 25)
3-2-4-1 کانسارهای زینوترمال:
اگر توده ماگمایی بتواند به بخش های کم
ژرفا و به نسبت سطحی نفوذ کند سیال های کانه دار با دمای بالا به مناطق کم
فشار راه می یابند که این حالت از شرایط اصلی پیدایش این نوع کانسارها است.
در چنین شرایطی، حرارت و فشار توده نفوذی با شتاب کاهش می یابد و کانه
سازی در فاصله‌ای کوتاه و با پاراژنزی مبهم انجام می گیرد.
کانی هایی که در دمای بالا متبلور می شوند
نخست شکل می گیرند ولی از آنجا که کاهش فشار و حرارت شتاب زده است کانی
های وابسته به حرارت و فشار پایین نیز همزمان یا کمی بعد و به گونه ای در
هم با کانی های حرارت بالا متبلور می شوند. کانسارهایی که دارای چنین مخلوط
ناجوری هستند به نام کانسارهای زینوترمال نامیده می شوند و پیشوند زینو
(xeno) در اینجا به معنی عجیب یا غیر عادی است.
در بیشتر این نوع کانسارها مناطق کانی
سازی همپوشی پیدا می کنند و حالت تلسکوپی در آنها مشاهده می شود که این امر
از صفات مشخص کانسارهای زینوترمال است. بیشتر این کانسارها با سنگهای آتش
فشانی و توف های به نسبت جوان همراه اند. در این کانسارها بطور عمده پر شدن
فضای خالی نسبت به جانشینی کانی ها برتری دارد. سنگ میزبان بطور معمول
شکسته و خرد شده است و کانه ها بطور کلی دانه ریز هستند.
در جهان نمونه هایی از این کانسارها یافت
می شود که از آن جمله می توان ناحیه ایکونو ـ آکنوب در جنوب ژاپن را نام
برد که از آن فلزات طلا، نقره، مس، سرب و روی، قلع، تنگستن و بیسموت بهره
برداری می شود. انباشتگی این ناحیه در سنگ های پالئوزوئیک تا سنوزوئیک جای
دارند و کانی سازی در فاز پسین فاز تکاپوهای آتش فشانی انجام گرفته است.
بررسی های ژئومتری در این کانسارها نشان داده است که تغییرات درجه حرارت
کانه سازی در این منطقه مرزی از 350 درجه تا 160 درجه سانتیگراد داشته است.
2-7-2 تعیین مکان و محدودة اکتشاف نیمه تفضیلی:
پس از تعیین منطقة کلی، حال به دنبال کوچک
کردن منطقه و بعد بدست آوردن اطلاعات دقیق تری هستیم تا بتوانیم مکان های
احتمالی حفاری ها و یا کارهای ژئوفیزیکی و غیره را پیدا کنیم. فرض کنیم ما
به دنبال سرب و روی هستیم می دانیم که سرب و روی دارای چگالی نسبتاً
بالایی هست پس ما می توانیم از یک نقشه گرانی سنجی استفاده کنیم در مرحله
بعد می توان تیپ و نوع و ژنز سرب و روی های منطقه را بررسی کرد مثلا سرب و
روی در آهک های کرتاسه، پس اگر یک نقشة زمین شناسی داشته باشیم می توانیم
اطلاعات خوبی را در مرحلة اکتشاف نیمه تفضیلی بدست آوریم.
البته چون این کار خود می تواند در قالب
یک پروژه کارشناسی بگنجد اینجانب فقط به توضیح مختصری اکتفا می کنم. برای
این کار ما احتیاج به یک نقشه گرانی سنجی، یک نقشه زمین شناسی و یک نرم
افزار GIS مثلا Arc viwe یا lilwis و یک کارشناس خبره آشنا به نقشه گرانی
سنجی در زمین شناسی داریم.
ابتدا نقشه زمین شناسی را رقومی کرده و در
نرم افزارarc viwe یا Import ilwis می کنیم (البته این کار را میتوانیم
به صورت دقیق تر با نرم افزار ilwis انجام بدهیم)
در مرحله بعد باید نقشه گرانی سنجی را
رقومی کرده و در نرم افزار Arc viwe یا ilwis import می کنیم بعد باید
منطقه ای را که احتمال وجود سرب و روی آن بیشتر است یعنی گرانی بیشتری را
نشان می دهد را توسط پلی گون جدا کرده و روی نقشه مشخص کنیم.
البته قبل از اینکه دو نقشه را وارد نرم
افزار Arc viwe یا ilwis کنیم باید نقشه هم مقیاس و منطبق بر هم شوند تا
بتوان عملیات را اجرایی کرد.
پروژه هم مقیاس و منطبق کردن نقشه ها را در بخش 8 می توانید مطالعه کرد.
حال می توان دو نقشه را روی هم انداخت و مشاهده کرد کدام مناطق دارای آهک کرتاسه و همچنین چگالی زیادتری نسبت به مناطق دیگر دارد.
در اینجا می توان دو کار را انجام داد یکی
اینکه با پلی گون بندی مناطقی را که روی هم افتاده جدا کنیم و یک نقشه
جدید بسازیم یک شبکه اکتشاف برای حفاری، کار ژئوفییکی نمونه برداری،
ژئوشیمیایی روی نقشه جدید ترسیم کرد و بعد پیرینت بگیریم و یا اینکه روی
همان نقشه قبلی این کار را انجام دهیم و یک نقشه با مقیاس و تعیین دقیق
محلی حفاری بدست آوریم و بعد از آن پیرینت بگیریم.
3-7-2 تعیین مکان و محدودة حفاری های اکتشافی:
بعد از اکتشاف نیمه تفضیلی و بدست آوردن
پلی گون مورد مطالعه می توان با نقاط حفاری را به صورت دقیق روی پلی گونها
با دقت بالا مشخص کرد و برای این کار می‌توان از گزینه point استفاده کرد.
4-7-2 تعیین مکان و محدوده اکتشاف تفضیلی:
بعد از بدست آوردن اطلاعات از حفاری
اکتشافی و مطالعه دقیق تر می توان شبکه اکتشاف را کوچکتر و محل دقیق تر
مکانهای حفاری را تعیین کرده و بعد منطقه اکتشاف تفضیلی را تعیین کرد.
همانطور که برای تعیین مکان حفاری اکتشافی و زدن گمانه می توان از تصاویر
ماهواره ای استفاده کرد می توان برای تعیین چاه و چاهک و باقی مکانهای
نمونه برداری در آبراهه ها برای کارهای ژئوشیمیایی نیز از این تصاویر
استفاده کرد.
5-7-2 تعیین محل تأسیسات و ماشین آلات معدنی:
فرض کنید می خواهیم یک کارخانة کانه آرایی
در کنار یک معدن تأسیس کنید اولین نکته باید کوتاهترین مسیر برای انتقال
کانسنگ، مساحت کارخانه و تعیین محل دقیق کارخانه و از همه مهمتر قرارگیری
کارخانه در جایی که حداقل در سطح آن کانی سازی وجود نداشته باشد چون اگر
کانی سازی در سطح باشد، به دلیل وجود کارخانه نمی توان آنرا استخراج نمود و
عملا از دست می رود.
اما حتی اگر در زیر زمین و در اعماق بیشتر وجود داشته باشد می توان اب حفر تونل و عملیات نگهداری آن را استخراج کرد.
8-2 کاربرد GIS در مهندسی معدن: (1)
امروزه با پیشرفت علوم مختلف شاهد آمیخته شدن بعضی از علوم با هم هستیم، به بیان دیگر استفاده از توانایی های یک علم در علم دیگر.
یکی از علومی که علی رغم توانایی های آن
در مهندسی معدن ناشناخته مانده است، GIS می باشد. یکی از کارهایی که برای
اکتشاف انجام می شود حفاری، مدیریت چاههای حفاری تعیین مکان دقیق و آزیموت
چال غیرعمودی است، در نتیجه ما احتیاج به طراحی یک شبکه اکتشاف داریم، پس
بعد از کارهای مقدماتی و محاسبات شبکه (در اینجا از ذکر طراحی شبکه صرفنظر
می کنیم) و به دست آوردن ابعاد آن باید یک شبکه اکتشاف منظم طراحی کرد قبلا
این کار به صورت دستی و یا با نرم افزارهای اتوکد یا سورفر انجام می شد
اما نرم افزار Ilwis قابلیت های بیشتری دارد که از سایر نرم افزارها
متمایزش می کند به عنوان مثال شما می توانید شبکه را به راحتی طراحی کنید و
بعد روی نقشه خود بیندازیدو از همه مهمتری اینکه می توان مختصات نقاط را
روی نقشه بلافاصله هم به صورت Lat lon یا UTM مشاهده کرد و دیگر احتیاجی به
نقشه زمین شناسی و یا مختصات محلی غیره نداریم.
از جمله کارهای مدیریتی بدست آوردن چگالی شبکه اکتشاف است که از تقسیم مساحت محدوده به تعداد چال ها بدست می آوریم.
در نرم افزار Ilwis به راحتی می توان مساحت محدوده را بدست آورد و بر تعداد چال ها تقسیم کرد.
9-2 کاربرد GIS در مهندسی معدن (2)
یکی دیگر از کاربردهای GIS به روز کردن
نقشه ها می باشد. یکی از مسائلی که در نقشه های معدنی از جمله زمین شناسی
مورد بحث است اشکالات آنها می باشد که باید تصحیح و به روز شود. البته به
روز شدن به معنی تحقیقات و بررسی های بیشتر به منظور تصحیح نقشه های قبلی
است.
به عنوان مثال گسل های موجود در یک نقشه
به طور صد در صد درست نیستند. البته این امر در بررسی های زمین شناسی و
برداشت ها و یا کارهای تحقیقاتی مشخص می شود.
در نتیجه نقشه ها باید تصحیح شوند و یا گسلی ناشناخته بوده و در تحقیقات وجود آن مسلم شده که باید در نقشه به صورت دقیق آورده شود.
معرفی برخی از نرم افزارها
1-5 نرم افزار ERMAPPER
erMapper یکی از پیشرفته ترین نرم
افزارهای پردازش تصویر در جهان است که بر روی سیستم عامل های Window 95/98
قابل اجرا می باشد. این نرم افزار دارای قابلیت های بسیاری در زمینه نمایش
داده های رستری و پردازش آنها بوده و به راحتی امکان کار بر روی داده های
وکتوری و GIS/LIS را بر قرار سازد.
در این سیستم از اصل منحصر به فردی به نام
الگوریتم استفاده می شود که با استفاده از آن نسخه اصلی داده های تصویری
از مراحل پردازش تصویر کاملاً جدا بوده و برای انجام مراحل پردازش و مشاهده
نتیجه آن و حتی ذخیره دیسک به دیسک نمی باشد. استفاده از الگوریتم مزایای
بسیار قابل توجهی برای کاربر ایجاد می کند که برخی از آنها عبارتند از:
-کارکردن با داده های تصویری بدون تغییر در اصل نسخه که صحت داده ها را در ایمن بودن آنها میسر می سازند.
- پردازش همزمان امکان بررسی نتیجه روش های مختلف و انتخاب مهمترین روش را به سریعترین حالت میسر می سازد.
- نیازی به کپی و یا ذخیره کردن فایل های پردازش شده و فایل های موقت نمی باشد.
- erMapper یک نرم افزار کاملاً باز می
باشد که امکان استفاده از دامنه وسیعی از فرمت‌های تصاویر ماهواره ای،
تصاویر گرافیکی و داده های برداری یا فرمت های مختلف برقرار می سازد.
همچنین از erMapper جهت طراحی نقشه، افزودن اطلاعات جانبی از قبیل مقیاس،
شبکه علائم را هنجار و ....... به ساده ترین روش استفاده کرد و حتی از
تلفیق نقشه های رستری و وکتوری نقشه های دلخواه را تهیه کرد. با استفاده
از نرم افزار می توان طبقه بندی Classificatiation)) اجزای فایل های
تصویری را به دو صورت unsuperrised ,Superrised از روش های گوناگون انجام
داد و حروفی را به عنوان فایل رستری دیگری ذخیره کرد. طبقه بندی تصویر در
این نرم افزار به گونه ای طراحی شده که کاربرد به ساده ترین روش و دقیق
ترین روش بتواند این کار را انجام دهد. همچنین استفاده از ScatterdiagraM
در ارزیابی و تنظیم نهایی مناطق تعریف شده (training) یکی از خصیصه های
بازرسی می باشد.
2-5 نرم افزار ILWis
مخفف عبارت (Integrated landnd water
inforMation systeM) یعنی سیستم اطلاعات کامل آب و زمین می باشد. این نرم
افزار یک سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) بوده و دارای قابلیت خوبی است.
سیستم اطلاعات جغرافیایی امروزه در بسیاری از زمینه ها کاربردهای مختلفی
برای کمک به تصمیم گیری در کارها دارد. برای مثال در زمین شناسی (GIS) برای
پیدا نمودن مناسبترین جاها برای استخراج معدن یا تعیین مناطق تحت تأثیر
خطرات طبیعی استفاده می شود. به منظور دستیابی به تصمیمات مطلوب دسترسی به
انواع اطلاعات مورد نیاز است.
داده ها بایستی نگهداری و به روز آورده
شوند و در تجزیه و تحلیل برای بدست آوردن اطلاعات مفید استفاده شوند. در
این زمینه iLwis می تواند یک ابزار مهم متعداد شود.
3-5 نرم افزار ARCVIEW:
بسیاری از تصمیم گیرها در پروژه های
عمرانی و زیست محیطی به نوعی به مکان و موقعیت خاص جغرافیایی مربوط می باشد
در نتیجه وجود یک سیستم اطلاعات جغرافیایی هوشمند می تواند کمک اساسی به
مدیران در اخذ تصمیمات بهینه ایفا کند. موارد نگران کننده بسیاری در جهان
امروز با ابعاد جغرافیایی وجود دارد که باعث شده بشر به فکر ایجاد سیستم
هایی باشد که دسترسی وی را به اطلاعات آسان تر و سریعتر نماید.
نرم افزار ARCVIEW که توسط ESRI تولید شده
عبارت است از یک ابزار کامپیوتری برای حل مسائل و پروژه های جغرافیایی
بوده و می تواند برای تهیه، مشاهده و ارائه لایه‌های اطلاعاتی دقیق تر، به
کارشناسان مربوطه کمک کند.
مشخصات کلی ARCVIEW:
- تلفیق چارت ها، نقشه ها، تصاویر و مولتی مدیا
- مشاهده با قدرت تفکیک بالای نقشه ها
- کار توگرافی آسان و با کیفیت بالا
- توانایی وارد کردن توضیح و بر چسب به نقشه ها
- دارای هزاران سمبل برای کاربردهای ویژه
- برنامه های جنبی اضافی به نام EXtension برای کاربردهای خاص
- دارای لینک (ارتباط) به همه فرصت های داده های پشتیبانی شده
- توانایی تجزیه و تحلیل های ویژه نقشه ها
- تلفیق با داده های CAD
- یک پارچه کردن دسترسی کاربر به مقام اطلاعات
- دارای خود آموز یادگیری
- پشتیبانی قوی سازنده نرم افزارها
- زبان برنامه نویسی Avenue برای تولید برنامه های مورد نیاز کاربر
4- 5 نرم افزار Arcinfo:
نرم افزار Arcinfo نرم افزاری است که تحت
انواع محیط ها، Window,DOS کار می کند و از کاربردهای آن، تبدیل مختصات
جغرافیایی به مختصات متریک (UTMو یا بالعکس می باشد.(6)
-1-7 مرحله اول:
در این مرحله باید شناخت کامل از منطقه
داشته باشیم و بدانیم به دنباله چه چیزی می‌گردیم در این مرحله ما باید به
دنبال خود سرب و روی و یا سنگهای در برگیرنده آن و یا سنگهایی که می‌دانیم
مرتبط با تشکیل سرب و روی است بگردیم و این مستلزم مطالعه ژنزکانسار سرب و
روی مهدی آباد می‌باشد.
البته در مورد اول یعنی خود سرب و روی
باید به دنبال رخنمون‌های سرب و روی بگردیم که این مستلزم وجود یک تصویر با
قدرت تفکیک بالا است که ما در اختیار نداریم اما در صورت وجود این تصاویر و
همچنین برداشت چند رخنمون می‌توان نتیجة بهتری را از این بررسی و مطالعه
مقدماتی بدست آورد. اما اگر رخنمون کافی و همچنین تصاویر با قدرت تفکیک
بالا وجود نداشته باشد، باید به دنبال سنگهایی بگردیم که سرب و روی درون آن
تشکیل می‌شوند. البته همان طور که مشخص است دلیل این کار این است که
سنگهای دربرگیرنده هم گسترده‌تر و هم بزرگتر است و برای اکتشاف مناسب‌تر
است همان گونه که از مطالعه ژنزکانسار سرب و روی مهدی آباد مشخص است سنگ
درون گیری کانسار سرب و روی دولومیت کرتاسه می‌باشد.
دولومیت کرتاسه در سطح وسیعی از منطقه حتی
به جز مهدی آباد گسترده شده است اما همة آنها در برگیرندة سرب و روی
نیستند تنها دولومیت‌های آنکریتی شده حاوی سرب و روی‌اند منظور از دولومیت
آنکریتی این است در دولومیت در اثر کانی سازی سرب و روی دولومیت‌ها دچار
دگر سانی هیدروترمال از نوع آنکریتی شده است. پس ما باید دولومیت آنکریتی
شده را از دولومیت جدا کنیم.
فهرست
فصل اول: کانسارهای سرب و روی
1-1 مقدمه....................................................................................................... 1
2-1 ژئوشیمی و میزالوژی سرب..................................................................... 2
3-1 ژئوشیمی و میزالوژی روی....................................................................... 2
4-1 انواع کانسارهای سرب و روی................................................................. 3
1-4-1 اسکارن.......................................................................................... 3
2-4-1 رگه‌ای........................................................................................... 5
1-2-4-1 کانسارهای هیپوترمال.................................................... 5
2-2-4-1 کانسارهای مزوترمال..................................................... 6
3-2-4-1 کانسارهای زینوترمال.................................................... 6
3-4-1 استراتاباند....................................................................................... 8
1-3-4-1 تیپ دره می‌سی‌سی‌پی.................................................. 8
2-3-4-1 لایه‌ای........................................................................... 10
3-3-4-1 ماسیوسولفاید................................................................ 11
4-4-1 کانسارهای دگرگونی..................................................................... 13
5-1 کانسارهای سرب و روی مهدی آباد......................................................... 15
1-5-1 زمین‌شناسی کانسار سرب و روی مهدی آباد................................ 15
1-1-5-1 سازند سنگستان.............................................................. 16
2-1-5-1 سازند تانت.................................................................... 16
3-1-5-1 سازند آب کوه................................................................ 17
4-1-5-1 نهشته‌های کواترنر.......................................................... 17
فصل دوم: کلیات بر سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS
1-2 کلیات بر سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS.............................................. 19
2-2 سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS............................................................. 20
3-2 اهداف سیستم اطلاعات............................................................................ 22
4-2 عناصر و اجزای GIS.............................................................................. 23
5-2 قابلیت های تحلیلی یک سیستم اطلاعاتی جغرافیایی................................ 24
6-2 کاربردهای (GIS)................................................................................... 25
1-6-2 استفاده از GIS در برنامه ریزی شهری...................................... 62
2-6-2 GIS در مدل‌سازی مانورهای نظامی........................................... 26
3-6-2 GIS در برخورد با سوانح طبیعی مانند زلزله.............................. 27
4-6-2 تکنولوژی GIS به همراه گیرنده های GPS در شرایط اضطراری نشت
نفت در آب دریا............................................................................. 27
5-6-2 GIS در بررسی و ارزیابی فرسایش خاک.................................... 27
6-6-2 GIS در علوم مهندسی عمران..................................................... 28
7-2 GIS در اکتشاف معدن............................................................................ 28
1-7-2 تعیین مکان و محدودة پی‌جویی................................................... 29
2-7-2 تعیین مکان و محدودة اکتشاف نیمه تفضیلی............................... 30
3-7-2 تعیین محدودة حفاری‌های اکتشافی............................................. 38
4-7-2 تعیین مکان و محدودة اکتشاف تفضیلی....................................... 31
5-7-2 تعیین حمل تأسیسات و ماشین آلات معدن................................. 32
8-2 کاربرد GIS در مهندسی معدن (1)......................................................... 32
9-2 کاربرد GIS در مهندسی معدن (2)......................................................... 23
10-2 کاربرد GIS در مهندسی معدن (3)...................................................... 34
فصل سوم: سنجش از دور
1-3 مقدمه....................................................................................................... 35
2-3 مبانی سنجش از دور................................................................................ 35
3-3 طیف الکترومغناطیس............................................................................... 37
4-3 مدارها....................................................................................................... 38
5-3 گزینش سیستم مناسب............................................................................. 40
فصل چهارم: نمایش دادهها
1-4 مقدمه....................................................................................................... 42
2-4 تعریف نقشه............................................................................................. 42
3-4 عوارض نقشه........................................................................................... 42
4-4 ساختار نقشه............................................................................................. 43
5-4 مقیاس نقشه............................................................................................. 43
6-4 سیستم تصویر نقشه‌ها............................................................................... 44
1-6-4 سیستم تصویر لامیر...................................................................... 45
2-6-4 سیستم تصویر UTM................................................................. 45
3-6-4 سیستم تصویر قطبی..................................................................... 45
7-4 نمایش دادههای جغرافیایی....................................................................... 48
1-7-4 اطلاعات مکانی............................................................................ 48
2-7-4 اطلاعات توصیفی......................................................................... 49
8-4 رقومی کردن............................................................................................. 49
9-4 نشان دادن عارضه‌ها بر روی یک نقشه..................................................... 50
1-9-4 عوارض فضایی............................................................................ 50
2-9-4 مدل رستری یا شبکه‌ای................................................................ 52
3-9-4 مدل برداری................................................................................. 52
فصل پنجم: معرفی برخی نرم‌افزارها
1-5 نرم افزار Er mapper............................................................................ 54
2-5 نرم افزار Ilwis....................................................................................... 55
3-5 نرم افزار Arc view............................................................................... 56
4-5 نرم افزارinfo Arc................................................................................. 57
فصل ششم: تهیه نقشه‌های پتانسیل معدن
1-6 تهیه نقشه‌های پتانسیل معدن.................................................................... 58
2-6 مدل مفهومی............................................................................................. 60
1-2-6 مرحلة 1........................................................................................ 63
2-2-6 مرحلة 2........................................................................................ 64
3-2-6 مرحلة 3........................................................................................ 68
فصل هفتم: اکتشاف سطحی کانسار سرب و روی مهدی آباد
1-7 اکتشاف سطحی کانسار سرب و روی مهدی آباد...................................... 69
1-1-7 مرحلة اول..................................................................................... 70
2-1-7 مرحلة دوم..................................................................................... 71
3-1-7 مرحلة سوم.................................................................................... 75
4-1-7 مرحلة چهارم................................................................................ 78
1-4-1-7 Map list.................................................................... 79
2-4-1-7 انتخاب تصویر کاذب..................................................... 80
3-4-1-7 نمونه‌گیری.................................................................... 80
4-4-1-7 Classify.................................................................... 81
فصل هشتم: مسائل کاربردی نرم افزار ilwis
1-8 ilwis (1) سیستم مختصات Coordineate System..................... 91
1-1-8 تصویرگیری نقشه.............................................................. 92
2-8 ilwis(2) زمینه (Domain)................................................................ 93
3-8 ilwis (3) نمایش و رنگامیزی (Representation)........................... 94
4-8 ilwis (4) زین مرجع (Georefrence).............................................. 94
نتیجه‌گیری........................................................................................................ 96
پیشنهادات......................................................................................................... 97
منابع.................................................................................................................. 98
