پایان نامه نماز ، نیاز به درگاه بی نیاز
چرا عبادت ؟
عبادت به معنای اظهار ذلت ، عالی ترین نوع تذلل و کرنش در برابر
خداوند است . در اهمیت آن همین بس که آفرینش هستی و بعثت پیامبران ( عالم
تکوین و تشریع ) برای عبادت است . خداوند می فرماید: « و ما خََلَقتُ الجِنَّ و الإنسَ إلّا لِیَعبُدونِ »1
هدف آفرینش هستی و جن و انس ، عبادت خداوند است .
کارنامه همه انبیاء و رسالت آنان نیز ، دعوت مردم به پرستش خداوند بوده است :
« وَ لَقَد بَعَثنا فی کُلِّ اُمَّةٍ رَسولاً أن اعبُدوا اللهَ وَ اجتَنَبوا الطّاغوتَ »2
پس هدف از خلقت جهان و بعثت پیامبران ، عبادت بوده است . روشن است که خدای متعال ، نیازی به عبادت ما ندارد ( فاِنَّ اللهَ غَنیٌ عَنکُم )3 و سود عبادت ، به خود پرستندگان بر می گردد ، هم چنان که درس خواندن شاگردان به نفع خود آنان است و سودی برای معلم ندارد .
عبادت فطری است !
اگر عبادت امری فطری شد ؛ یعنی بر اساس فطرت و سرشت پاکی که خداوند در نهاد هر بشری قرار داده است ، انجام شد همواره با ارزش است .
امتیاز فطرت بر عادت آنست که زمان و مکان ، جنس و نژاد و سن
وسال در آن تأثیری ندارد و هر انسانی از آن جهت که انسان است ، آن را دارا
می باشد ، مانند علاقه به فرزند که اختصاص به منطقه و نژاد خاصی ندارد و هر
انسانی فرزندش را دوست می دارد . 4 اما مسائلی مانند شکل و
فرم لباس یا غذا از باب عادت است و در زمان ها و مکان های مختلف ، متفاوت
است . در بعضی مناطق ، چیزی مرسوم است که در جاهای دیگر رسم نیست .
عبادت و پرستش نیز یکی از امور فطری است و لذا قدیمی ترین ،
زیباترین و محکم ترین آثار ساختمانی بشر مربوط به معبدها ، بتکده ها و
آتشکده هاست . هدف انبیاء
نیز ایجاد روح پرستش در انسان نبوده است ، بلکه اصلاح پرستش در مورد شخص معبود و شکل عبادت است
1 - ذاریات ، آیه ی 56 2- نحل ، آیه ی 36 3- زمر ، آیه ی 7
بیشتر آیات مربوط به عبادت در قرآن ، دعوت به توحید در عبادت می
کند ، نه اصل عبادت ؛ زیرا روح عبادت در انسان وجود دارد ؛ مثل میل به
غذا که در کودکی هست ، ولی اگر راهنمایی نشود به جای غذا خاک می خورد و لذت
هم می برد اگر رهبری انبیاء نباشد ، مسیر این غریزه منحرف می شود و به جای
خدا ، معبود های دروغین و پوچ پرستیده می شود . آن گونه که در نبود حضرت
موسی و غیبت چهل روزه اش ، مردم با اغوای سامری ، به پرستش گوساله ی طلایی
سامری روی آوردند .
نقش عبادت
عبادت قرار دادن همه ابعاد زندگی در مسیر خواست و رضای الهی است
. این گونه رنگ خدایی زدن به کارها تأثیر های مهمی در زندگی انسان دارد که
به گوشه ای از آن ها اشاره می شود :
1- باقی ساختن فانی
قرآن می فرماید : « ما عِندَکُم یَنفَدُ وَ ما عِندَ اللهِ باقٍ » 1
آنچه نزد شماست ، پایان می پذیرد و آنچه نزد خداست ، ماندگار است. »
و نیز:«کُلُّ شَی ءٍ هالِکٌ اِلّا وَجهَهُ » 2 هر چیزی نابود می شود مگر آنچه وجهه و رنگ و روی الهی داشته باشد .
2- تبدیل مادیات به معنویات
اگر هدف در کارها خدا باشد و انسان بتواند نیت وانگیزه و جهت
کارهایش را در مسی خواست خداود قرار دهد و بنده ی او باشد ، حتی کارهای
مادی از قبیل خوردن ، پوشیدن ، دیدار ، کار روزانه ، خانه داری ، تحصیل ،
همه و همه معنوی می شوند و بر عکس گاهی مقدس ترین کارها اگر با هدف مادی و
دنیوی انجام گیرد از ارزش می افتد . اولی نهایت استفاده است ، دومی نهایت
زیان .
ابعادعبادت در
فرهنگ اسلام عبادت فرا تر از نمونه هایی چون نماز و روزه است . همه ی
کارهای شایسته که به نفع مردم نیز باشد ، عبادت است . به برخی از کارها که
در اسلام عبادت به حساب آمده اشاره می کنیم :
1- نحل ، آیه ی 96 2- قصص ، آیه ی 88
1- تفکر در کار خدا
امام صادق (ع) می فرمایند :
« لَیسَتِ العِبادةُ کَثرَةَ الصلوةِ و الصَومِ إنّما العِبادَةَ التَّفَکُرُ فی أمرِالله ِ » 1
عبادت ، زیاد نماز خواندن و روزه گرفتن نیست ، همانا عبادت اندیشیدن در امر خداوند است .
2- کسب و کار
رسول خدا (ص) می فرمایند :
« العِبادةُ سَبعونَ جُزئاً أفضلُها طَلَبُ الحَلال »2
عبادت هفتاد بخش است ، برترین آن طلب حلال و به دنبال روزی رفتن است .
3- آموختن دانش
پیامبر اسلام فرمود :
« مَن خَرَجَ یَطلُبُ باباً مِنَ العِلمِ لِیَرُدَّ بِهِ
الباطِلاً اِلیَ الحَقِّ وَ ضالّاً اِلیَ الهُدی کانَ عَمَلَهُ کَعِبادَةِ
أربَعینَ عاماً » 3
کسی که از خانه به دنبال آموختن دانش بیرون رود تا با آن باطلی
را رد کند و گمراهی را به عبادت بکشاند ، کار او همچون چهل سال عبادت است .
4- خدمت به مردم
روایات بسیاری است که خدمت به مردم و رسیدگی به مشکلات آن ها را از بسیاری از عبادت ها و حج مستحب به مراتب برتر به حساب آورده است .
به قول سعدی استاد شعر و ادب:
عبادت به جز خدمت خلق نیست به تسبیح و سجاده و دلق نیست
5- انتظار حکومت عدل جهانی
پیامبر (ص) فرمود : « اَفضَلُ العِبادَةِ اِنتِظارُ الفَرَجِ » 4
انتظار فرج و گشایش ( با آمدن امام زمان ) برترین عبادت است .
پس رنگ و صبغه ی الهی دادن به کارها ، هب ارزش آن ها می افزاید و
آن را عبادت و گاهی برتر از عبادت می سازد . نیت صحیح اکسیری ا ست که هر
فلز
1- میزان الحکمه ، ج 7 ، ص 542 2- وسائل ، ج 12 ، ص 11
3- محجة البیضاء ، ج 1 ، ص 19 4 - نهج الفصاحه ، جمله ی 409
بی ارزشی را طلا می سازد و کارهایی که با نیت تقرب انجام می
گیرد ، عبادت می شود . با این حساب می توان گفت که ابعاد و نمونه های
عبادت قابل شمارش نیست و حتی نگاه پر مهر به پدر و مادر ، نگاه به چهره ی
علما و کعبه و نگاه به رهبر دینی و برادر دینی هم عبادت است . 1
نهرو مردی است که از سنین جوانی لامذهب شده ، در اواخر عمر یک
تغییر حالی در او ایجاد شده و خودش می گوید : من هم در روح خودم و هم در
جهان یک خلائی را ، یک جای خالی را احساس می کنم که هیچ چیز نمی تواند آن
را پر کند مگر یک معنویتی و این اضطرابی که در جهان پیدا شده است ، علتش
این است که نیروهای معنوی جهان تضعیف شده است . این بی تعادلی در جهان از
همین است . می گوید : الان در کشور اتحاد جماهیر شوروی این ناراحتی به سختی
وجود دارد . تا وقتی که این مردم گرسنه بودند و گرسنگی به ایشان اجازه نمی
داد در مورد چیز دیگری فکر بکنند ، یک سره در فکر تحصیل معاش و مبارزه
بودند . بعد که یک زندگی عادی پیدا کردند یک ناراحتی روحی در میان آن
هاپیدا شد . در موقعی که از کار بیکار شدند ، تازه این اول مصیبت آن هاست
که این ساعت فراغت و بیکاری را با چه چیزی پر کنند . بعد می گوید : گمان
نمی کنم این ها بتوانند آن ساعات را جز با امور معنوی یا چیز دیگری پر کنند
و این همان خلائی است که من دارم .
