علم اقتصاد، مکتب اقتصادی و سیستم اقتصاد اسلامی
ماهیت اقتصاد اسلامی
آیا اقتصاد اسلامی از مقولات
علمی است؟ یا اینکه اقتصاد اسلامی مقوله‌ای مکتبی یا اخلاقی است؟ و
یا اقتصاداسلامی یک سیستم اقتصادی است؟ برای روشن شدن بحث لازم
است هر یک از مفاهیم فوق قدری شکافته شده و مورد بحث قرار گیرند.
علم اقتصاد( اقتصاد اثباتی )
تعاریف مختلفی برای
علم وجود دارد. چون در اینجا هدف بحث در مفاهیم نیست لذا به اجمال به ارائه
بعضی از تعاریف می پردازیم.در یکی از تعاریف علم آمده است: علم شامل
مجموعه‌ای از قضایای کلی است که محور خاصی برای آنها لحاظ شده و
هر قضیه قابل صدق و انطباق بر مصادیق متعددی است1 با این تعریف علم اقتصاد عبارت از قضایای کلی است که درخصوص پدیده های اقتصادی مصداق دارند.
تعریف دیگری علم اقتصاد را اینگونه
بیان می‌کند. علم اقتصاد بررسی‌روشهایی است که بشر به وسیله پول یا
بدون آن برای بکار بردن منابع کمیاب تولید به منظور تولید کالاها و
خدمات در طی زمان و همچنین برای توزیع کالاها و خدمات بین افراد و
گروه‌ها در جامعه به منظور مصرف در حال و آینده‌انتخاب می‌کند2.
در تعریفی دیگر علم اقتصاد ، عبارت
از علمی است که حیات اقتصادی پدیده‌ها وجلوه‌های آن را تفسیر کرده،
ارتباط آن پدیده‌ها و جلوه‌ها را با اسباب و عوامل کلی که بر آن
حاکم است بیان می‌دارد3. بنابراین دیدگاه علم اقتصاد
مسئولیت دارد تا آن پدیده‌های اجتماعی و یا طبیعی را که در زندگی
اقتصادی پدید می‌آیند بررسی‌نموده اسباب و علل پدید آمدن وقایع را در
خارج بیان دارد4.
منابع و مآخذ
1ـ «قرآن کریم»، ترجمه الهی قمشه‌ای، انتشارات علمی، 1356.
2ـ «نهج‌البلاغه»، ترجمه فیض‌الاسلام، 1351.
3ـ «المعجم المفهرس»، محمد فؤاد عبدالباقی، انتشارات اسماعیلیان، 1364.
4 – حر عاملی، وسائل الشیعه ، جلد 27.
5 - امام خمینی، «موضوعات و رهنمودهای اقتصادی»، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، 1362.
6 - مجله دانشکده علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه اصفهان، سال دوازدهم، شماره 1، 1377.
7 - فصلنامه تخصصی اقتصاد اسلامی ، سالهای مختلف.
8- دفتر همکاریهای حوزه و دانشگاه، «درآمدی بر اقتصاد اسلامی»، مؤسسه در راه حق، 1363.
9 ـ صدر، سیدمحمدباقر، «اسلام و مکتبهای اقتصادی»، ترجمه محمد نبی‌زاده، انتشارات مرتضوی، 1355.
10ـ صدر، محمد باقر، «اقتصاد ما جلد 1»، ترجمه محمد کاظم موسوی، جهاد سازندگی خراسان، 1360.
11ـ صدر، محمدباقر، «اقتصاد ما جلد 2»، ترجمه دکتر اسپهبدی، جهاد سازندگی خراسان، 1360.
12ـ صدر، سید محمدباقر، «نهادهای اقتصادی اسلام»، ترجمه غلامرضا بیات، فخرالدین شوشتری، 1358.
13- صدر، سید کاظم، " اقتصاد صدر اسلام" ، تهران، دانشگاه شهید بهشتی، 1375 .
14ـ مظاهری، حسین، «مقایسه‌ای بین سیستمهای اقتصادی جلد 1»، مؤسسه دفتر انتشارات اسلامی، بدون تاریخ
15ـ مطهری، مرتضی، «شناخت در قرآن»، انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 1361.
16ـ مصباح یزدی، محمدتقی، «آموزش فلسفه»، سازمان تبلیغات اسلامی، جلد اول، 1364.
17- سا مو ئلسن، پل، "اقتصاد جلد 1 "، ترجمه دکتر پیر نیا ، بنگاه ترجمه و نشر، 1356.
18ـ بهشتی،سید محمد، «اقتصاد اسلامی»، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، پائیز 1362.
19ـ بهشتی، احمد، «اقتصاد در مکتب توحید»، کانون نشر حدید، بدون تاریخ.
20 ـ هاشمی رفسنجانی، «سیاست اقتصادی»، حزب جمهوری اسلامی، 1362.
21-گلزاده غفوری، علی، «خطوط اصلی در نظام اقتصادی اسلام»، نشر فجر، بدون تاریخ.
22 ـ نوری، حسین، «اقتصاد اسلامی جلد 1»، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1366.
23 ـ فرشاد، مهدی، «نگرش سیستمی»، انتشارات امیرکبیر، 1362.
24ـ دادگر، یدا...، «نگرشی بر اقتصاد اسلامی»، پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس، 1378.
25 ـ بناء رضوی، مهدی، «طرح تحلیلی اقتصاد اسلامی»، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، 1367.
26ـ تسخیری، محمدعلی، «درسهایی از اقتصاد اسلامی»، سازمان تبلیغات اسلامی، 1368.
27ـ فرهنگ، منوچهر، «فرهنگ علوم اقتصادی»، تهران، مؤسسه عالی علوم سیاسی، 1351.
28 ـ کاتوزیان، محمدعلی، «ایدئولوژی و روش در اقتصاد»، ترجمه م، قائد، تهران، 1374.
29 ـ جلال، رفعتی (رفیع)، «اصول حاکم بر روابط اقتصادی اسلام»، انتشارات میلاد، 1357.
30 ـ احمد، خورشید، «مطالعاتی در اقتصاد اسلامی»، ترجمه محمدجواد مهدوی، بنیاد پژوهشهای اسلامی، 1374.
31 – مبارک، محمد،" النظام الاسلامی الاقتصادی مبادی و قواعد عامه" ، بیروت، دارالفکر، 1974.
32ـ پایدار، حبیب‌ا...، «مالکیت کار و سرمایه»، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، بدون تاریخ.
33- Lipsey R. Douglas, D. Purvis and P. Steiner Economics, Harper& Row Publisher. 1988 6th. Edition, New york.
